فهرست عوامل شغل برای ارزشیابی و طبقه بندی مشاغل

عواملی متعددی در رضایت شاغل نقش دارند که یکی از عواملی که نقش بسزایی در رضایت کارکنان دارد ادراک از پرداخت عادلانه حقوق و دستمزد ناشی از نظام جبران خدمات شرکت است. از پیش‌نیازهای نظام جبران خدمات هر سازمانی ارزشیابی و طبقه بندی مشاغل است. در ارزشیابی و طبقه بندی مشاغل اهمیت نسبی مشاغل مختلف در سازمان تعیین می‌شود تا پرداخت به هر شغل با ارزش آن متناسب باشد.

روش های مختلفی برای طبقه بندی مشاغل و تعیین اهمیت نسبی مشاغل وجود دارد. در ایران نظام ارزشیابی و طبقه بندی مشاغل شرکت های خصوصی از دستورالعمل طبقه بندی مشاغل قانون کار تبعیت می کند. در این دستورالعمل معیارهای ارزیابی مشاغل برای درجه بندی و تخصیص گروه وجود دارد. فهرست عوامل نظام ارزشیابی مشاغل شامل ۴ عامل اصلی و ۱۴ عامل فرعی می باشد که در سال ۱۳۸۹ به تصویب وزارت کار رسیده است و اجرای آن در کارگاه هایی که اقدام به تهیه طرح طبقه بندی مشاغل می کنند، الزامی است. در ادامه این عوامل به همراه امتیاز هر عامل و ملاک تخصیص امتیاز فهرست شده است:

فهرست عوامل	امتیازها	درصد از کل	ملاک تخصیص امتیاز
مهارت ها
۱٫ تحصیل	۲۵۲	۲۲٫۲%	بستگی به مقطع تحصیلی مورد نیاز برای انجام شغل دارد.
۲٫ تجربه	۱۲۰	۱۰٫۵%	بستگی به مدت تجربه لازم برای انجام شغل دارد.
مسئولیت ها
۳٫ سرپرستی	۷۰	۶٫۲%	بستگی به تعداد افراد تحت سرپرستی و کیفیت آنها در شغل دارد.
۴٫ ایمنی دیگران	۳۰	۲٫۶%	بستگی به احتمال وقوع حادثه در مشاغلی دارد که علی رعایت مسائل ایمنی ممکن است لطماتی به دیگران وارد کند.
۵٫ مواد و محصول	۳۰	۲٫۶%	بستگی به دقت لازم در جلوگیری از خسارات احتمالی و یا ضایعات غیر متعارف دارد که به محصول و مواد وارد گردد.
۶٫ ماشین آلات تجهیزات و ابزار	۳۰	۲٫۶%	بستگی به دقت مورد نیاز در پیشگیری و احتمال وارد شدن خسارت و اثر آن در کار کارگاه دارد.
۷٫ تماس و ارتباط با دیگران	۴۰	۳٫۵%	بستگی به نوع و اهمیت و تاثیر ارتباطات شغل در فعالیت‌های کارگاه دارد.
۸٫ مالی و دارایی	۶۰	۵٫۳%	بستگی به حجم عملیات مالی و پیچیدگی کار در مسائل مالی شغل دارد.
۹٫ فرم ها و گزارشات	۶۰	۵٫۳%	بستگی به نوع و اهمیت گزارش های شغل و تاثیرگداری آنها در کار کارگاه دارد.
۱۰٫ سایر مسئولیت های خاص	۶۰	۵٫۳%	بستگی به وجود سایر مسئولیت های خاص در شغل دارد.
کوشش ها
۱۱٫ کوشش فکری	۱۰۵	۹٫۲%	بستگی به نیروی فکری مصروفه برای انجام کار و تاثیر آن در کار کارگاه دارد.
۱۲٫ کوشش جسمی	۸۰	۷%	بستگی به میزان نیروی جسمی مصروفه و نتایج حاصله دارد.
شرایط کار
۱۳٫ شرایط نامساعد محیط کار	۱۲۰	۱۰٫۵%	بستگی به تعداد و درجه شدت اجزا عامل شرایط نا مساعد محیط کار دارد.
۱۴٫ خطرات ناشی از کار	۸۰	۷%	بستگی به نوع و شدت صدمات و امراض احتمالی دارد.
مجموع	۱۱۳۷	۱۰۰%

مدیران منابع انسانی شرکت‌های خصوصی می توانند با چک کردن عوامل بالا، ببینند که آیا مشاغل شرکت‌ شان در گروه های درستی قرار گرفته اند یا خیر؟ قرار گرفتن مشاغل در گروه های درست، نقش بسزایی در ادراک کارکنان از عدالت درون سازمانی و رضایت از پرداخت ها دارد.