همیار منابع انسانی

رقابت در همه جنبه‌ها و مراحل زندگی به چشم می‌خورد. برای مثال، از دوران کودکی هم‌کلاسی‌ها با هم رقابت می‌کنند؛ در مسابقه‌های ورزشی دو یا چند حریف، در سازمان‌ها، همکاران برای کسب پاداش یا سمت سازمانی، و در بازار شرکت‌ها برای کسب سهم بازار با هم رقابت دارند. رقابت، در کل منجر به افزایش انگیزه و تلاش برای پیشرفت می‌شود. اما وقتی رقابت تبدیل به یه یک «رویارویی شخصی و حیثیتی» (Rivalry)، شود احتمال رفتار غیر اخلاقی فارغ از نتیجه افزایش پیدا می‌کند.

برای مثال، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که در مسابقات فوتبالِ شهرآورد، تعداد کارت زرد و قرمز بیشتر از میانگین رقابت‌های عادی لیگ است. یا در پژوهشی که در مورد دانشگاه‌های رقیب انجام شد، نشان داد دانشجوهای هر دانشگاه، وقتی دانشگاه حریف را نوعی رقیب خونی می‌بینند، احتمال اینکه فریب‌کاری کنند بیشتر است.

اما چرا چنین اتفاقی می‌افتد؟

باید به این نکته توجه کنیم که رقایت (Competition)، با رویارویی شخصی و حیثیتی (Rivalry) فرق دارند. مثلا مسابقه بین پرسپولیس و استقلال یک رویارویی است ولی مسابقه بین پرسپولیس و سپاهان کمتر جنبه رویارویی دارد. و یا رقابت بین پپسی و کوکاکولا به خاطر سابقه طولانی و تبلیغات ضد همدیگر، بیشتر جنبه رویارویی دارد تا رقابت بین کوکاکولا و عالیس.

در «رویارویی» دو نفر، دو تیم و یا دو شرکت با هم سابقه رقابت بیشتری دارند، رقابت جنبه حیثیتی می‌گیرد، و احساسات بیشتری وارد رقابت می‌شود. دو حریف احساس می‌کنند که اگر در رقابت بازنده شوند، ممکن است اعتبار خود را از دست بدهند، از منابع یا منافعی محروم شوند، و یا در نگاه دیگران بی‌ارزش دیده شوند.

حالا این موضوع به چه درد مدیریت منابع انسانی می‌خورد؟

در طراحی بسته‌های پاداش باید حواسمان به این موضوع باشد که رقابت بین دو شخص، دو واحد سازمانی، و یا دو شعبه از فروشگاه تبدیل به رویارویی حیثیتی نشود، چون این موضوع ممکن است منجر به رفتارهای غیراخلاقی شود که به کل سازمان آسیب بزند.

برای مثال فرض کنید دو شعبه از یک فروشگاه در یک شهر به خاطر طراحی بسته‌های «پاداش رتبه‌ای» تبدیل به حریف‌های حیثیتی شوند و یکی از فروشگاه‌ها، یه خاطر مشتری زیاد انبارش خالی شده و از فروشگاه دیگر درخواست کالا کند. حتما حدس می‌زنید که این فروشگاه به بهانه‌های مختلف از ارسال کالا اجتناب می‌کند تا از فروشگاه رقیب عقب نیفتد. نتیجه چه خواهد شد؟ رسیدن به منافع شخصی یا برنده شدن در رویارویی که این امر منجر به آسیب به کل شرکت به خاطر کاهش فروش و یا خدشه‌دار شدن اعتبار شرکت به خاطر عدم موجودی کالا در قفسه‌های فروشگاه خواهد شد.

مأخذ:

Kilduff, G. J., Galinsky, A. D., Gallo, E., & Reade, J. J. (2016). Whatever it takes to win: Rivalry increases unethical behavior. Academy of Management Journal, 59 (5), 1508-1534.

با «اچ آر یار» همراه باشید.