همیار منابع انسانی

کارویژه‌ای که برای اندیشمندان و متخصصان هر حوزه علمی تصور می‌شود آن است که پدیده‌های مورد مطالعه و موضوعات بحث‌انگیز حوزه یا رشته علمی خود را تئوریزه کنند. کاویدن در پدیده مورد مطالعه، پژوهش و پویش مبانی فلسفی و مبانی نظری هر رشته علمی و تبیین چگونگی عمل هر پدیده، موضوع بحث‌انگیز هر رشته علمیِ خاص محسوب می‌شود. گاهی همانند رشته نظریه سازمان، پدیده مورد مطالعه خود سازمان و نقش‌های آن در جامعه است و گاهی این پدیده در رشته‌هایی نظیر مدیریت منابع انسانی، مدیریت رفتار سازمانی و توسعه منابع انسانی، انسان، نقش‌ها، کنش‌ها و رفتارهای وی در سازمان است. 

تئوریزه‌کردن و پژوهیدن در نظریه‌پردازیِ کنش‌ها و رفتارهای انسانِ سازمانی، از آنجایی اهمیت دارد که منابع انسانی هر سازمان، روحِ پیکره مادی ساختار سازمان محسوب می‌شود و قابلیت‌های منابع انسانی، اساسی‌ترین منبع مزیت رقابتی پایدار سازمان‌ها است که شکوفایی و به منصه ظهور رساندن این قابلیت‌ها از طریق مدیریت و توسعه موفقیت‌آمیزشان، رمز شکوفایی سازمان‌های عصر حاضر است. هرچند کاویدن در اعماق فلسفی و نظری حوزه مدیریت و توسعه منابع انسانیِ سازمانی تاکنون مورد بی‌مهری و غفلت قرار گرفته است، امّا به نظر می‌رسد به دلیل اهمیت این منبعِ حیاتی در سازمان‌های امروزی، اکنون قلم‌فرسایی در این حوزه کمتر مورد سؤال است. 

واکاوی تاریخی حوزه مدیریت منابع انسانی حاکی از آن است که پیدایش و رشد تدریجی این حوزه به دوران باستان باز می‌گردد، اما فلسفه نوین مدیریت منابع انسانی، ساختار و سازماندهی آن به شکل امروزی همگی نتیجه تعامل میان مجموعه حوادث و تحولاتی است که با وقوع انقلاب صنعتی در انگلستان آغاز شده است و تا به امروز ادامه دارد. شواهد حاکی از آن است که پرداختن به حوزه مدیریت منابع انسانی در متون مدیریت، به اوایل دهة ۱۹۸۰ بر می‌گردد. ریشه توسعه منابع انسانی نیز همانند مدیریت منابع انسانی به ایالات متحده امریکا و به سال‌های ظهور انقلاب صنعتی برمی‌گردد. توسعه منابع انسانی به عنوان نوعی حوزه‌ علمی با مبانی میان‌رشته‌ای، به عنوان نوعی علم رفتاری یا اجتماعیِ کاربردی، بیشتر با عملکرد انسان‌ در سازمان‌ها و چگونگی تلاش آن‌ها در رسیدن به قابلیت‌های بالقوه و ارتقای عملکردشان از طریق یادگیری ارتباط دارد. در حقیقت توسعه منابع انسانی حاصل تلاقی سه سازه انسان، سازمان، و یادگیری است و به دنبال آن است که از طریق توسعه قابلیت‌ها و توانایی‌های انسانِ سازمانی، عملکرد و قابلیت مدیریت تغییرِ این منابع را ارتقاء بخشد. واکاوی و تبیین چیستی مبانی فلسفی و مبانی نظری توسعه منابع انسانی، چیستی هدف غایی توسعه منابع انسانی، چگونگی عمل توسعه منابع انسانی و استراتژی‌های نظریه‌پردازی در آن، از جمله مباحث بحث‌انگیزی است که در نوشتارهای نظری در این حوزه به چشم می‌خورد. لذا این حوزه همانند سایر حوزه‌های علمی، در درک، تبیین و بازنمایی پدیده‌های خود بی‌نیاز از نظریه‌پردازی نیست.

با وجود قدمت نسبتاً زیاد مباحث عملی و کارکردی در این حوزه، چه در خارج و چه در داخل ایران، توجه به مباحث فلسفی و نظری در آن، سهم کمتری را در مطالعات توسعه منابع انسانی به خود اختصاص داده است. به عبارت دیگر سیطره نگاه عملگرایانه و کارکردی در ادبیات مدیریت، اندیشمندان و پژوهشگران این حوزه را از پرداختن به لایه‌های زیرین حوزه‌های مطالعاتی خود بازداشته و آن‌ها را مشغول سیر و سفر در سطح و روبنایی رشته کرده است. این موضوع در پژوهش‌ها و مطالعات داخلی بسیار شدیدتر بوده و شاید بتوان گفت که تا زمان تدوین کتاب حاضر، هیچ کتابی در حوزه نظریه‌پردازی منابع انسانیِ سازمانی در کشور تدوین نشده است. 

خوشبختانه در سال‌های اخیر و با مطرح شدن مطالعات بازاندیشانه، اندیشمندان و متخصصان هر حوزه علمی، حاصل مطالعات انباشتیِ خود در سال‌های گذشته را به روی میز نقد قرار گذاشته و مشغول کاویدن در لایه‌های زیرین و مبانی فلسفی و نظری آن‌ شده‌اند. توسعه منابع انسانی نیز از این امر مستثنی نبوده و با همت اندیشمندان جوانی نظیر لینهام، رونا، سوانسون، مک‌گولدریک، توراکو و … وارد مباحثه نظری پیرامون چیستی و تبیین چگونگی عمل خود شده است. اهمیت پرداختن و داشتن نگاه عمیق به لایه‌های فلسفی و نظری توسعه منابع انسانی به عنوان جهت‌دهنده عمل، و نیز فقدان وجود مجموعه‌ای مشخص که به نظریه‌پردازی در حوزه مدیریت و توسعه منابع انسانی پرداخته باشد، ما را بر آن داشت تا به تدوین «گفتارهایی نظری در باب توسعه منابع انسانیِ سازمانی» بپردازیم تا ضمن حرکت در جهت پر کردن بخشی از شکاف مذکور، بازگشای دری رو به سیر و سفرِ نظری اندیشمندان و پژوهشگران کشورمان در حوزه مدیریت و توسعه منابع انسانی باشیم. 

مجموعه‌ حاضر بر مبنای اندیشه اندیشمندان و متخصصان بنام حوزه نظریه‌پردازی توسعه منابع انسانی تدوین یافته است و در آن تلاش شده است که ضمن امانت‌داری در برگردان متون اصلی، سلیس و قابل فهم بودن متن کتاب، به دور از دشواری‌های زبان‌شناختی، مورد توجه قرار گیرد. امید است مجموعه حاضر بتواند مکمل مناسبی برای مآخذ و منابعی باشد که در درس فلسفه نظریه‌های سازمان و مدیریت به دانشجویان دکتری معرفی می‌شود. همچنین این مجموعه به عنوان نخستین مجموعه‌ای که مدیریت و توسعه منابع انسانیِ سازمانی را از منظر نظری در کشور مورد توجه قرار داده است، به اساتید و دانشجویان دروه‌های دکتری مدیریت منابع انسانی و مدیریت رفتار سازمانی، توصیه می‌شود.

اطلاعات کتاب

نويسنده: حسن دانايي فرد – علي اصغري صارم

قطع: وزيري

ناشر: مهربان

تعداد صفحات: ۳۹۸

سال انتشار: ۱۳۹۳

نوبت چاپ: ۱

قیمت: ۲۴۰,۰۰۰ ريال