«کوچک زیباتر است»، «سازمان چابکی باشید»، «عصر کنونی عصر سازمانهای افقی است»، «سازمان خود را معماری مجدد کنید»، «مشاغل و فرآیندهای غیر استراتژیک خود را برونسپاری کنید» و شعارها و جملههایی از این قبیل را در سالهای اخیر فراوان در مطالعات سازمانی و محیطهای کسب و کار شنیدهایم. این شعارها همگی، سازمانها را به ترغیب میکنند تا مشاغل، افراد، و فرآیندهای استراتژیک خود را شناسایی کنند و مشاغل، افراد و فرآیندهای غیراستراتژیک یا مازاد را برونسپاری. امّا واقعاً مشاغل استراتژیک، کدام مشاغل سازمان هستند و چگونه میتوان آنها را شناسایی کرد؟
بگذارید با نگاهی استعاری به بیان معنای این اصطلاح بپردازیم. «یک تخممرغ را در سر میز صبحانه بردارید، اندکی شکر یا نمک روی میز صبحانه بریزید و تخم مرغ را بر روی دانههای شکر یا نمک قرار دهید. تخممرغ به صورت متعادل بر روی این دانهها قرار میگیرد. حالا به آرامی شروع کنید به فوت کردن به دانههای شکر یا نمکی که تخممرغ به روی آنها قرار گرفته است. چه اتفاقی می افتد؟ بله، بسیاری از دانههای شکر یا نمک از اطراف تخممرغ دور میشوند و تنها اندکی از آنها میمانند، آنهایی که تخممرغ هنوز به روی آنها قرار گرفته است». در این نگاه استعاری، سازمان شما همان تخممرغ است و دانههای شکر یا نمک، مشاغل استراتژیک سازمان شما هستند. مشاغل استراتژیک در سازمان پایههای سازمان شما به شمار میروند و مشاغلی هستند که تعادل سازمان، ثبات و استوراری آن را حفظ میکنند و باعث میشوند که سازمان شما سرپا بایستد. نکته حائز اهمیت آن است که لزوماً مشاغل استراتژیک، مشاغل مدیریتی یا مشاغلی که در سطوح بالای ساختار سازمانی قرار دارند، نیستند، بلکه مشاغل استراتژیک، مشاغلی هستند که سازمان بر شانههای آنها قرار دارد، ولو آنکه این مشاغل در سطوح پایین سازمانی باشند.
در نگاه استعاری فوق به مفهوم سازمان و مشاغل استاتژیک آن، دو مورد مهم حائز اهمیت است.
بنابراین دو کار مهم در شناسایی مشاغل استاتژیک باید انجام شود. نخست ترکیب تیم پروژه شناسایی مشاغل استراتژیک را طوری انتخاب کنیم که سنگینی کفه مدیریت را متعادل کند. حضور نماینده سطوح پایین سازمان و استفاده از مشاوران خارجی بیطرف، میتواند کارساز باشد. دوم، در انتخاب و بهکارگیری روششناسیهای شناسایی مشاغل دقیق عمل کنیم. دقت در این دو، مشاغل واقعاً استراتژیک سازمان، مشاغلی که پایههای سازمانند و تعادل و استواری سازمانی مدیون آنهاست، را مشخص میکند، نه مشاغلی که استراتژیک نیستند، ولی متصدیان قدرتمندی دارند.